خبری خواندم درباره این‌که یکی از قسمت‌های سریال انیمیشنی «پندانه» ‌با نام «‌او کیست؟» که به مناسبت روز دانشجو یعنی ۱۶ آذر منتشر شده بود، تا کنون بیش از یک و نیم میلیون بازدید داشته است. برای این‌که درک دقیق‌تری از اهمیت این تعداد بازدید داشته باشید بد نیست بدانید تنها هشت فیلم در تاریخ سینمای ایران، ‌تماشاگر بالای یم و نیم میلیون نفر داشته‌اند؛ آن هم پس از چند ماه اکران. حال آن که کمتر از ۱۰ روز از انتشار کلیپ «او کیست؟» می‌گذرد. رسیدن به آمار بالای یک میلیون حتی در سایتی با مخاطب جهانی مثل یوتیوب هم یک پدیده محسوب می‌شود چه برسد به کلیپی که در بهترین حالت، فقط کشورهای فارسی‌زبان می‌توانند ببینند.

ظرف ۱۰ سال گذشته با پیشرفت تکنولوژی به ویژه در عرصه تلفن‌های همراه، دوربین‌های عکاسی، نرم افزارهای تدوین و جلوه‌های ویژه و گسترش شبکه‌های اینترنت بی سیم، تعریف رسانه دارد به کلی عوض می‌شود.

برای دیدن کلیپ او کیست؟ اینجا کلیک کنید

سریع‌تر، باحال‌تر و بدون سانسورتر از تلویزیون

نتفلیکس که یک آژانس کرایه فیلم بود،‌ تلویزیون اینترنتی راه انداخت و در سال ۲۰۱۳ اولین سریالش را با نام «خانه پوشالی» ‌با همکاری دیوید فینچر عرضه کرد. نتفلیکس یک دهن‌کجی هم به شبکه‌های تلویزیونی کرد و همه قسمت‌های سریالش را یک‌جا روی سایت قرار داد تا هرکس با توجه به زمان‌بندی خودش بتواند سریال را تماشا کند. تعداد مشترکین نتفلیکس در آغاز سال ۲۰۱۶ به رقم ۷۵ میلیون نفر رسید و حالا در سال ۲۰۱۷ قرار است هر هفته یک سریال تولید کند.

خود یوتیوب هم یک انقلاب بود. انقلابی که نمونه ایرانی‌اش آپارات، مشتری‌های خودش را پیدا کرده و حتی چهره‌هایی مثل رضا رشیدپور و این روزها آزاده نامداری هم در آن برنامه تولید می‌کنند. اتفاقا چون خیلی از محدودیت های صدا و سیما را هم ندارد، اقبال بیشتری از سوی مخاطبین پیدا کرده است. 

با این وجود رشید پور و نامداری و سایر افراد شناخته شده که سر و کارشان بالاخره به صدا و سیما و مراکز فرهنگی می‌افتد، باز هم خودشان را مکلف به رعایت اصول اخلاقی می‌دانند. پدیده سانسور نشده‌تری مثل کانال‌های تلگرامی و محصولاتی از قبیل آثار سروش رضایی یا آذر خرم، رسانه‌هایی شده‌اند فرد محور که در فاصله کوتاهی نسبت به مسائل روز واکنش نشان می‌دهند و اقبال بیشتری هم پیدا می‌کنند. یک کانال تلگرامی سه ساعت از اعلام نتیجه انتخابات امریکا نگذشته،‌ نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد و کلیپ طنز می‌سازد، آن وقت مدیر کل دفتر موسیقی ارشاد با خوشحالی گفته خواننده‌های مجاز باید برای همه تک‌آهنگ‌هایشان هم مجوز بگیرند. قول می‌دهیم صدور مجوز بیش از ۲ هفته طول نکشد.

اما قدم سریال‌های اینستاگرامی مبارک

جدیدترین پدیده رسانه‌ای این روزها، سریال‌های اینستاگرامی هستند. اینستاگرام سال ۲۰۱۳ برای اولین بار امکان به اشتراک‌گذاری ویدئو تا سقف ۱۵ ثانیه را راه اندازی کرد. به نظر نمی‌رسید در این زمان و در قطع مربعی بتوان سریال تولید کرد. با این وجود از همان سال سریال «دوستان بیابانی/Desert Friends»‌ به‌عنوان اولین سریال اینستاگرامی روی این شبکه اجتماعی رفت. سریالی فانتری و علمی-تخیلی درباره سه دوست که برای دیدن پدیده ابر ماه به بیابان‌ می‌رفتند اما با دیدن نوری ناگهان دویست سال در زمان جلو رفته و در سیاره‌ای ناشناخته فرود می‌آمدند و حالا باید طبق پیشگویی‌ها زمین را از شر بیگانگان نجات می‌دادند. بعدها سریال طنز «چالش هنری/Artistically Challenged»‌ و سریال جنایی «سپر ۵ نفره/Shield 5» هم با تبلیغات گسترده‌تردر اینستاگرام منتشر شدند. 

حالا امکانات بیشتر هم شده و می‌توان در اینستاگرام تا ۶۰ ثانیه با هر قطعی فیلم گرفت. بچه‌های ایرانی هم که در این زمینه‌ها چندان از دنیا عقب نمانده‌اند،‌ تا کنون دو سریال داستانی در اینستاگرام منتشر کرده‌اند.

اولین سریال اینستاگرامی ایران  «اکیپ Eqeep» نام دارد. این سریال که کاری است از وحید قنات‌آبادی از ۸ تیر امسال روی شبکه اینستاگرام قرار گرفت. «اکیپ» روایتگر داستان ۵ دوست قدیمی است. «ستوده» توسط یکی از این پنج نفر به بقیه گروه معرفی می‌شود و در حین همین معرفی‌ها،‌ ما با شخصیت‌ها و گذشته‌شان آشنا می‌شویم. می‌شود گفت طرح اصلی سریال چیزی شبیه «دوستان/Friends» است و هر قسمت داستانی جدید رو می‌شود. یکی از قسمت‌های این سریال با ۱۰۶ هزار بازدید تاکنون پربیننده‌ترین اپیزود یک سریال اینستاگرامی است. حتی بالاتر از نمونه‌های خارجی.

«تهران Teh_runn » جدیدترین سریال اینستاگرامی است که از ۱۷ مهر روی این شبکه اجتماعی قرار گرفته است. تهران که یک سریال جدی و اجتماعی است سر و شکلی به مراتب بهتر از اکیپ دارد. نامی‌فیلم مجری طرح آن است و گروه بدلکاران نقاب‌دار، جلوه‌های ویژه میدانی‌اش را انجام داده‌اند. عرفان و دوستش دو جوان بی کار هستند که در گردش‌های روزانه با دختری کر و لال مواجه می‌شوند. دخترک با دیدن پیامکی با عجله از ماشین پیاده می‌شود اما به شدت تصادف می‌کند. آن‌ها دخترک را سوار ماشین می‌کنند تا به بیمارستان برسانند. عرفان پیامک‌های او را می‌خواند و می‌فهمد پای پول زیادی در میان است. از طرف خودش به خلافکارها پیامک می‌دهد و می‌رود سر قرار اما....

این سریال روزهای یکشنبه و چهارشنبه ساعت ۲۱ در اینستاگرام قرار می‌گیرد.

تیغ دو لبه...

اینستاگرام هم مثل هر رسانه دیگری تیغ دولبه است. از یک طرف خوب است چون حالا دیگر واقعا هر فردی می‌تواند رسانه باشد و تفکر خودش را اشاعه دهد. یعنی همین الآن ما هم می‌توانیم به آمریکا یا هر کشور دیگر تهاجم فرهنگی کنیم(!) از طرف دیگر بیم آن می‌رود که چون هیچ نظارتی بر آن وجود ندارد،‌ مثل سال‌های اولیه رپ تبدیل شود به جایی برای عقده‌گشایی و فحاشی و پایین آوردن سطح فرهنگ عمومی. حالا باید نشست و دید که این تیغ دست خودمان را می‌برد یا می‌شود با آن گیاهان هرز را برید!