سانسور نه مفید است و نه ممکن. مفید نیست، چون با حذف و اصلاح و حتی عدم انتشار یک کتاب، مسیر حرکت هر جامعه ذره‌ای تغییر نمی‌کند. سیاست‌گذاران ممیزی کتاب، در عالی‌ترین سطوح خود، نمی‌خواهند بپذیرند که کتاب‌ها برآیند و برآمده از فرهنگ جامعه هستند، نه به عکس. می‌توان با آمار و پژوهش‌های علمی و میدانی نشان داد که سانسور، از هر نوعش، اگر نتیجه‌ معکوس برای واضعان آن نداشته باشد، مطلقا موثر نیست.

سانسور اما ممکن هم نیست. نه فقط به خاطر گسترش رسانه‌ها و سهولت دسترسی به آن‌ها که دریافت بخش‌های سانسورشدۀ هر اثر را بی‌نهایت آسان کرده است، بلکه به این دلیل ساده که حذف چند جمله و حتی چند صفحه از یک کتاب نمی‌تواند صدایی را که در سراسر یک اثر و در تک‌تک کلمات آن نهفته و تنیده شده است، خفه کند. کسانی که به سانسور ایمان دارند، معمولا درک درستی از پیچیدگی‌های ذهن و روح انسان ندارند. شاید اگر آن‌ها می‌دانستند که هنر و ادبیات اصولا نمی‌تواند آدم‌ها را متحول کند یا حتی تاثیر کوچکی بر زندگی‌شان بگذارد، دست از این کار می‌کشیدند و این‌همه وقت و پول و انرژی مصروف آن نمی‌کردند.

پ.ن: مصطفی مستور نسبت به اعمال ممیزی بر رمان جدیدش با نام «عشق و چیزهای دیگر» اعتراض کرده و گفته از خیر انتشار این کتاب می‌گذرد. او این مطلب را در یادداشتی نوشته که در ایسنا منتشر شده. چیزی که خواندید بخشی از این یادداشت است.